วิตามินในรูปของ calcitriol จัดเป็น steroid hormone ที่มีกลไกการออกฤทธิ์ มี 2 แบบ คือ
1. Nuclear receptor pathway (genomic)
2. Rapid response pathway (nongenomic)
1. Nuclear receptor (genomic) โดยผ่าน nuclear VDR เป็น slow process ใช้เวลาเป็นนาทีถึงชั่วโมง เนื่องจากต้องมีการกระตุ้น DNA ให้สร้าง mRNA เพื่อให้ได้ peptide ตามต้องการ เช่น calbindin protein, 1,25 (OH2)D3 เป็นตัวกระตุ้นให้เกิด calbidin 9K และ calbindin 28 K calcindin (CaBP) เรียกอีกชื่อว่า Cholecalcin ภาวะปกติใน cell มี free calcium ion ประมาณ 10-7 mmole หน้าที่ของ CaBP ส่วนใหญ่ได้จาก calbindin 9K คือควบคุมระดับ calcium ion ใน cell ไม่ให้มี Ca ions มาก และนำ calcium เข้าออกเซลล์จับกับ calcium ions 2 ions (คล้ายกับ albumin จับกับ Ca ในเลือด) และเป็นตัวพา calcium ออกนอกเซลล์ CaBP ชนิดนี้พบมากที่ cell ของลำไส้ ส่วน duodenum แต่ calbindin 28 K พบมากที่ไตแต่มีหน้าที่เช่นเดียวกัน
Calmodulin (CaM) เป็น single chain of polypeptide protein อีกแบบหนึ่งรูปร่างคล้าย dumbbell ตรงปลายจะจับ Ca ion ได้ 4 ions พบได้ใน cell ทั่วไป ยกเว้นใน cardiac, skeletal cell มีน้ำหนักอณูเท่ากับ 16 kD (Da) Vitamin D ไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการสร้าง protein นี้มีหน้าที่ไปกระตุ้น protein kinase ให้ทำงานได้ โดยสรุป genomic respond ให้ผล receptor binding gene activation และ calcium binding proteins (calbindin)
2. Rapid response (nongenoic respond or transcaltachia)
Boyan BD และ St-Arnaud อธิบายว่าขบวนการ rapid process ใช้เวลาเพียงวินาที transcaltachia เป็นขบวนการ transport ของ calcium ซึ่งเกิดขึ้นในบาง cell เช่น enterocyte, osteoblast, parathyroid cell เซลล์ของกล้ามเนื้อลาย, ไต, fibroblast และ Colon จะเกิดจาก calcitriol ในรูป cis-conformation จะดีกว่า trans-conformation โดยกระตุ้น receptor ที่ membrane เรียกว่า membrane VDR (mVDR) (putative membrane receptor) ทำให้เกิด cAMP, PKC และเปิด calcium channel เกิดการกระตุ้น protein kinase C (PKC) เป็นผลทำให้เกิด cellular respond มีการกระตุ้น membrane permeability เพิ่มให้ calcium ในทางเดินอาหารผ่านสู่ในเซลล์แล้วผ่านขบวนการนำเซลล์ออกสู่เลือด ซึ่งประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ดังต่อไปนี้
ก. โดยการนำ calcium ผ่าน brush border membrane เก็บไว้ในถุง membrane ที่เรียกว่า lysosomal –like vesicles ซึ่งประกอบด้วย lysosome และ calbidin 28K
ข. นำเอา vesicles ผ่าน cystosol เข้าสู่ cell membrane เรียกว่า translocation
ค. Efflux of Calcium โดยวิธีการ exocytosis ออกนอก cell
บทความ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น