ซีลิเนียม (silinium)

เดิมเข้าใจว่าซีลิเนียมเป็นธาตุที่เป็นพิษต่อสัตว์ เพราะสัตว์ที่เลี้ยงในเขตที่มีธาตุซีลีเนียมสูง เมื่อกินพืชที่มีซีลิเนียมสูงจะแสดงอาการขัดข้อ เดินโซเซ (Blind stagger’s disease) ผม ขนร่วง กีบพิการ ปัจจุบันพบว่าซีลิเนียมเป็นแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกาย โดยซีลิเนียมเกี่ยวข้องกับการใช้วิตามินอี และกรดอะมิโนที่มีกำมะถัน ซีลิเนียมเป็นส่วนประกอบของกลูตาไธโอนเปอรอกซิเดส (Glutathione peroxidase) ในเม็ดเลือดแดง วิตามินอีและซีลิเนียมเป็นสารต้านการเติมออกซิเจนในร่างกาย ช่วยป้องกันอันตรายจากการเติมออกซิเจนให้แก่ส่วนต่างๆของเซลล์ นอกจากนี้ซีลีเนียมเกี่ยวข้องกับการทำลายพิษที่เกิดจากปรอทที่เป็นสารปนเปื้อนในอาหาร ในสัตว์เลี้ยงมีซิลิเนียมประมาณ 20 –25 mg/Kg LW แต่ค่านี้สามารถเปลี่ยนแปลงขึ้นอยู่กับปริมาณซีลิเนียมในอาหาร นอกจากนี้ยังขึ้นอยู่กับอายุสัตว์ด้วย ซีลิเนียมพบอยู่ทั่วไปในเนื้อเยื้อ, เซลล์ และของเหลวในร่างกาย แต่ไม่มีรูปแบบที่แน่นอน ความเข้มข้นของซีลิเนียมในเลือดมีค่าอยู่ระหว่าง 50 ถึง 180 mg/L ซึ่งความเข้มข้นของซีลิเนียมในเม็ดเลือดแดงมีมากกว่าในพลาสม่าสองเท่า หรือกล่าวได้อีกอย่างหนึ่งว่า 70% ของซีลิเนียมในเลือดอยู่ในเม็ดเลือดแดง การดูดซึม, เมแทบอลิซึม และการขับออก ซีลิเนียม ที่ได้รับจากอาหารที่มีการดูดซึมอย่างรวดเร็ว ทั้งในสัตว์เคี้ยวเอื้องและไม่เคี้ยวเอื้อง ในสุกรและในแกะ บริเวณที่มีการดูดซึมมากที่สุดเกิดในส่วนปลายของลำไส้เล็ก ส่วนการขับออกของซีลิเนียมจากภายในเข้ามาในทางเดินอาหรจากส่วนดูโอดินัม โดยมากับน้ำดี (ในรูป taurine) และน้ำย่อยจากตับ ปริมาณการดูดซึมซีลิเนียมในสัตว์ไม่เคี้ยวเอื้องสูงกว่าสัตว์เคี้ยวเอื้อง (85% กับ 35% ตามลำดับ) และยิ่งมีการดูดซึมมากขึ้นในสัตว์ที่ได้รับอาหารที่มีซิลิเนียมน้อย การดูดซึมซีลิเนียมที่เสริมในอาหารรูป ซีลิเนียม- กรดแอมมิโน สูงกว่าในรูป ซิลิไนท์ (selinite) กลไกการดูดซึมซีลิเนียมเป็นในลักษณะต่อต้านความเข้มข้น ที่ต้องอาศัยพลังงาน หรืออาจกล่าวได้ว่า เป็นการดูดซึมแบบ active mechanism นอกจากนี้ มีรายงานว่า การดูดซึมซีลิเนียม – กรดแอมมิโน มีกลไกการดูดซึมคล้ายกับ ซัลเฟอร์ –กรดแอมมิโน และเกิดในบริเวณเดียวกัน